محمدرضا شجریان، یکی از بزرگترین خوانندگان موسیقی سنتی ایران، در اول مهر ۱۳۱۹ در مشهد متولد شد. او از کودکی به موسیقی علاقه داشت و در سن ۵ سالگی به صورت خودآموز آواز میخواند. در سن ۹ سالگی تلاوت قرآن را آغاز کرد و در میتینگهای سیاسی آن سالها نیز تلاوت قرآن میکرد.
محمدرضا شجریان، خسرو آواز ایران
از تلاوت قرآن تا شهرت جهانی
محمدرضا شجریان، یکی از بزرگترین خوانندگان موسیقی سنتی ایران، در اول مهر ۱۳۱۹ در مشهد متولد شد. او از کودکی به موسیقی علاقه داشت و در سن ۵ سالگی به صورت خودآموز آواز میخواند. در سن ۹ سالگی تلاوت قرآن را آغاز کرد و در میتینگهای سیاسی آن سالها نیز تلاوت قرآن میکرد.
شجریان در سال ۱۳۳۶ به دانشسرای مقدماتی در مشهد رفت و از همین سال با یک معلم موسیقی به نام جوان آشنا شد. او در سال ۱۳۳۸ به اجرای آواز بدون ساز و نیز قرائت قرآن برای رادیو خراسان پرداخت.
شجریان در سال ۱۳۴۶ به تهران منتقل شد و از همان بدو ورود با استاد احمد عبادی آشنا شد. او همچنین در کلاس درس آواز استاد اسماعیل مهرتاش و انجمن خوشنویسان نزد استاد بوذری رفت.
شجریان در سال ۱۳۴۹ همکاری خود با برنامههای تلویزیون ملی ایران را آغاز کرد و همزمان به دریافت عنوان خوشنویس ممتاز نایل شد. در سال ۱۳۵۰ با استاد فرامرز پایور آشنا شد و به آموزش ردیف آوازی صبا نزد ایشان پرداخت.
شجریان در سال ۱۳۵۱ با استاد نور علی خان برومند آشنا شد و به آموزش سبک و شیوه آوازی طاهر زاده نزد وی مشغول شد. آشنایی با استاد دوامی و نیز آموختن ردیفهای آوازی از دیگر توفیقات شجریان در این سال بود.
شجریان در سال ۱۳۵۲ به اتفاق گروهی از هنرمندان چون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگفر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون، داود گنجهای و مقدسی و حدادی و دیگر هنرمندان مرکز حفظ و اشاعه موسیقی را به سرپرستی استاد داریوش صفوت بنا نهادند.
از سال ۱۳۵۴ اجرای شجریان برای کشور های خارجی آغاز شد. او در سال ۱۳۵۶ شرکت دل آواز را تاسیس کرد و نیز در سال ۱۳۵۷ در مسابقه های تلاوت قرآن سراسر کشور به مقام نخست رسید.
شجریان در سال ۱۳۵۸ با غلامرضا داد آشنا شد و سپس آلبومهای مختلفی را با گروه پایور و نیز آلبومهای دیگری را با گروه شیدا و عارف کار کرد. در فاصله سالهای دهه شصت شجریان همکاری گستردهای را با پرویز مشکاتیان آغاز کرد که حاصل آن آلبومهای ماهور، بیداد، نوا، دستان و .. است. در همین سالها وی به اتفاق گروه عارف کنسرتهایی را در خارج از ایران اجرا میکرد.
شجریان در سال ۱۳۶۸ با گروه پیرنیاکان و عندلیبی به اجرای کنسرت در آمریکا و اروپا پرداختند. این گروه در سال بعد و به دلیل زلزله رودبار کنسرتهایی را در جمع آوری کمک مردم دنیا در اروپا و آمریکا اجرا کردند.
شجریان در سال ۱۳۷۱ به اجرای کنسرتهای مرحله دوم در امریکا با داریوش پیر نیاکان، جمشید عندلیبی و همایون شجریان پرداختند. انتشار آلبوم یاد ایام، آسمان عشق و نیز دلشدگان حاصل این سالها است.
شجریان در سال ۱۳۵۴ با دختری به نام کتایون خوانساری ازدواج کرد که حاصل آن یک دختر به نام همایون بود. او در سال ۱۳۸۸ با همسرش کتایون خوانساری طلاق گرفت.
شجریان در طول فعالیت هنری خود بیش از ۵۰۰ آلبوم موسیقی منتشر کرد و در بیش از ۱۰۰ کنسرت در سراسر جهان به اجرای برنامه پرداخت. او به عنوان یکی از مهمترین چهرههای موسیقی سنتی ایران شناخته میشود و به «خسرو آواز ایران» شهرت دارد.
درگذشت
محمدرضا شجریان در صبح روز ۱۷ مهر ۱۳۹۹ در سن ۸۰ سالگی در تهران درگذشت. او به دلیل بیماری سرطان حنجره در بیمارستان بستری بود و پس از چند روز درگذشت.
میراث
محمدرضا شجریان یکی از تأثیرگذارترین چهرههای موسیقی سنتی ایران بود. او با صدای پرحلاوت و اجراهای ماندگار خود، نقش مهمی در معرفی و حفظ این موسیقی داشت. او همچنین به عنوان یک هنرمند متعهد و دغدغهمند اجتماعی، در طول فعالیت هنری خود، همواره به مسائل اجتماعی و سیاسی کشور توجه داشت.
میراث شجریان همچنان زنده است و او همچنان به عنوان یکی از بزرگترین خوانندگان موسیقی سنتی ایران شناخته میشود.