شیخ بهایی

علم و فناوری

شیخ بهایی، دانشمند برجسته قرن دهم و یازدهم هجری، به دلیل تخصص در زمینه‌های مختلف علمی و هنری، شناخته شده‌است. او که با نام کامل بهاءالدین محمد بن حسین عاملی نیز شناخته می‌شود، در 8 اسفند 925 خورشیدی در بعلبک به دنیا آمد. اگرچه تاریخ دقیق تولد او بر اساس سنگ قبر و کاشی‌کاری‌های دیوار اتاق مقبره‌اش کمی متفاوت است. او در طول زندگی خود در حوزه‌های گوناگونی مانند فلسفه، منطق، هیئت، ریاضیات، سیاست، حدیث، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی، هنر و فیزیک فعالیت کرد و بیش از 95 کتاب و رساله از خود به جا گذاشت.

همسر شیخ بهایی، دختر علی منشار عاملی بود که زنی دانشمند و وارث کتابخانه نفیس 4 هزار جلدی پدرش بود. شیخ بهایی این کتابخانه را در سال 1030 هجری قمری وقف کرد، اما پس از مرگ او، به دلیل کم‌توجهی به نگهداری، این کتابخانه از بین رفت. بیشتر منابع فرزندی برای شیخ بهایی معرفی نکرده‌اند.

یکی از مهم‌ترین اختراعات شیخ بهایی، طراحی تنور سنگکی است. این اختراع که با دقت و هوشیاری طراحی و اجرا شده‌است، به قدری کامل و دقیق بود که پس از چند صد سال هنوز به همان شکل اولیه استفاده می‌شود و نانی که از این تنور به‌دست می‌آید، یکی از خوش‌طعم‌ترین نان‌هاست.

شیخ بهایی به عنوان یک مهندس نیز فعالیت داشت و به مهندسی آب زاینده‌رود، ساخت مدرسه چهارباغ روی لجنزار، طراحی گرمابه با یک شمع، و طراحی شهر نجف‌آباد اصفهان شهرت داشت. تلاش‌های علمی و عمرانی او از شیخ بهایی چهره‌ای شاخص و ماندگار در تاریخ علم و مهندسی ایران ساخته‌است.
آرامگاه شیخ بهایی از جاهای دیدنی مشهد محسوب می‌شود و داخل حرم مطهر رضوی، بعد از رواق وسیع امام خمینی مزاری سنگی با پوششی شیشه‌ای قرار گرفته است.رواق آرامگاه شیخ بهایی مشهد که قبل از مرگش محل تدریس او نیز بوده حدود ۱۰۲ متر مساحت دارد که با آینه‌کاری های بسیار و کتیبه‌های خوشنویسی شده زیبایی تزیین شده است. کتیبه‌هایی روی دیوار آرامگاه شیخ بهایی در مشهد نصب شده که تاریخ مرگ و تولد شیخ بهایی را روی آن نوشته است. یونسکو سال ۲۰۰۹ میلادی را سال نجوم و شیخ بهایی نام‌گذاری کرده بود.