جشن سده یکی از آیینهای کهن ایرانی است که در دهم بهمن با روشن کردن آتش برگزار میشود. این جشن نماد نور و گرما بوده و زرتشتیان آن را با نیایش، شادی و پایکوبی در شهرهایی مانند کرمان و یزد گرامی میدارند.
جشن سده میراث کهن
جشن سده یکی از آیینهای باستانی ایرانیان است که از دیرباز در میان زرتشتیان و سایر ایرانیان جایگاه ویژهای داشته است. این جشن که با روشن کردن آتش و برگزاری مراسم سنتی همراه است، نشاندهندهی اهمیت نور، گرما و زندگی در فرهنگ کهن ایرانی است.
ریشه های جشن سده
جشن سده از نظر تاریخی به دوران ایران باستان بازمیگردد و در زمرهی جشنهای مهمی همچون نوروز و مهرگان قرار میگیرد. هرچند این جشن با آیین زرتشتی پیوند دارد، اما بسیاری از پژوهشگران آن را یک سنت ملی ایرانی میدانند.
دربارهی وجه تسمیهی این جشن روایتهای گوناگونی وجود دارد. یکی از معروفترین این نظریات، ارتباط آن با عدد ۱۰۰ است؛ گفته میشود که جشن سده در صدمین روز از زمستان بزرگ برگزار میشود. برخی نیز معتقدند که این نام از داستانهای شاهنامه سرچشمه گرفته و به کشف آتش توسط هوشنگشاه پیشدادی اشاره دارد.
زمان و شیوهی برگزاری جشن سده
جشن سده هر سال در دهم بهمنماه برگزار میشود. این مراسم در شهرهایی مانند کرمان، یزد و تهران با حضور گستردهی زرتشتیان و دیگر علاقهمندان اجرا میشود. مراسم با جمعآوری هیزم و روشن کردن آتش عظیم آغاز میشود. موبدان زرتشتی در این مراسم به نیایش و خواندن گاتها میپردازند و مردم در کنار آتش به جشن و شادی مشغول میشوند.
اهمیت آتش در جشن سده
آتش در آیین زرتشتیان نماد روشنی، پاکی و اهورامزداست. در جشن سده، آتش نهتنها عنصری نمادین، بلکه عامل گردهمایی و انسجام مردم نیز محسوب میشود. در گذشته، کشاورزان خاکستر آتش را بر روی زمینهای خود میریختند و آن را نشانهای از برکت و حاصلخیزی میدانستند.
جشن سده در دنیای امروز
با وجود تغییرات فرهنگی و تاریخی، جشن سده همچنان در میان زرتشتیان ایران و سایر نقاط جهان اهمیت خود را حفظ کرده است. این جشن نهتنها فرصتی برای پاسداشت فرهنگ کهن ایرانی است، بلکه عاملی برای پیوند نسلهای جدید با ریشههای تاریخی و فرهنگیشان به شمار میآید.