اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانی است که در سال ۲۲۶ میلادی پس از شکست اردوان پنجم اشکانی، به سلطنت رسید. او توانست با ایجاد ارتش دائمی و دیوانسالاری متمرکز، نظام سیاسی-اجتماعی یکپارچهای را شکل دهد. اردشیر از طریق پیروزی بر اردوان و تاسیس سلسله ساسانی، به پراکندگی سیاسی ایران پایان داد.
اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانی است که در سال ۲۲۶ میلادی پس از شکست اردوان پنجم اشکانی، به سلطنت رسید. او توانست با ایجاد ارتش دائمی و دیوانسالاری متمرکز، نظام سیاسی-اجتماعی یکپارچهای را شکل دهد. اردشیر از طریق پیروزی بر اردوان و تاسیس سلسله ساسانی، به پراکندگی سیاسی ایران پایان داد. وی شهر تیسفون را بهعنوان پایتخت خود انتخاب کرد و تا مدت ۴۲۰ سال، شهریاران ساسانی در این شهر حکومت کردند.
اردشیر بابکان کوچکترین فرزند بابک بود و در شهر اصطخر فارس به دنیا آمد. او در ابتدا مقام موبدان موبد را به «ماهداذ» و مقام هیربدان هیربد را به «تنسر» داد و از تنسر خواست تا متنهای مقدس زرتشتی را جمعآوری و بازنویسی کند. در دوره حکومت او، دین زرتشتی نقش مهمی در سیاستهای داخلی و خارجی ایفا میکرد. با این حال، اردشیر تلاش کرد تا قدرت روحانیون را محدود کند، زیرا معتقد بود که آنها نباید دین را وسیلهای برای کسب قدرت قرار دهند.
اردشیر بابکان به ثبت جنگها و فرمانهای خود اهمیت میداد و آثاری مانند "کارنامه اردشیر بابکان" و "آداب العیش" را بر جای گذاشت. همچنین، هنر سنگنگاری در دوره او آغاز شد و سه سنگنگاره از او باقی مانده است که سبکهای مختلفی دارند.
اردشیر در حدود ۱۵ سال بر ایران حکومت کرد و در سن ۷۰ سالگی، حکومت را به پسرش شاپور واگذار کرد. او در سال ۲۴۱ میلادی درگذشت و پس از او، سلسله ساسانی همچنان به حیات خود ادامه داد.