سید محمود علایی طالقانی در سال ۱۳۲۶ق (اسفند ۱۲۸۹ش) در روستای گلیرد طالقان در خانوادهای روحانی چشم به جهان گشود. او پس از گذراندن دورههای تحصیلات ابتدایی و متوسطه در مکتبخانه، در مسیر علم و دانش دینی قدم نهاد و به تحصیل علوم حوزوی پرداخت.
سید محمود طالقانی: روحانی انقلابی و مبارز سیاسی
زادگاه و تحصیلات
سید محمود علایی طالقانی در سال ۱۳۲۶ق (اسفند ۱۲۸۹ش) در روستای گلیرد طالقان در خانوادهای روحانی چشم به جهان گشود. او پس از گذراندن دورههای تحصیلات ابتدایی و متوسطه در مکتبخانه، در مسیر علم و دانش دینی قدم نهاد و به تحصیل علوم حوزوی پرداخت.
طالقانی در این مسیر، از محضر اساتید برجسته آن زمان در شهرهای مختلف مانند قم، رضویه، فیضیه و نجف اشرف بهره برد و مراتب عالیه علم و فقاهت را کسب کرد.
بازگشت به تهران و فعالیتهای فرهنگی
سید محمود طالقانی در سال ۱۳۳۶ش به تهران بازگشت و فعالیتهای فرهنگی خود را آغاز کرد. او دغدغههای عمیقی نسبت به وضعیت ایمانی و اخلاقی جوانان داشت و به همین دلیل، با نوشتن مقالات و سخنرانیهای روشنگرانه، به ترویج معارف دینی و تقویت باورهای ایمانی نسل جوان پرداخت.
از جمله اقدامات برجسته طالقانی در این زمینه، برگزاری جلسات تفسیر قرآن برای جوانان بود. این جلسات با استقبال گسترده جوانان روبرو شد و نقش موثری در ارتقای سطح آگاهی و معرفت دینی آنها ایفا کرد.
فعالیتهای سیاسی و تأسیس نهضت آزادی ایران
سید محمود طالقانی در کنار فعالیتهای فرهنگی، در عرصه سیاسی نیز حضوری فعال داشت. او از جمله معدود روحانیونی بود که در نهضت ملی ایران شرکت فعال داشت و از آرمانهای این نهضت، از جمله آزادی و دموکراسی، حمایت میکرد.
با این حال، پس از اختلافاتی که در نهضت ملی رخ داد و طالقانی به عدم کارایی این نهضت برای مبارزه اصولی با رژیم شاه پی برد، به همراه یاران خود، راهی دیگر را برای مبارزه مدنی و سیاسی برگزید.
در اردیبهشت ۱۳۴۰ش، سید محمود طالقانی به همراه مهدی بازرگان و یدالله سحابی، نهضت آزادی ایران را تأسیس کردند. این نهضت با هدف مبارزه مسالمتآمیز و بر پایه اصول دینی برای تحقق آزادی و عدالت در ایران شکل گرفت و در سالهای منتهی به انقلاب اسلامی، نقشی کلیدی در مبارزات ضد رژیم ایفا کرد.